Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşu (1923 - 1924)

Türkiye Cumhuriyeti'nin kuruluşunun, genellikle iki zıt biçimde
açıklanmasına alışığız. Bir uçta, Mustafa Kemal'in Cumhuriyet'i
yıllarca bir “milli sır” olarak sakladıktan sonra “bize armağan ettiği”
destanı yer alır. Diğer uçta ise, Cumhuriyet'in tamamen “tepeden
inme” bir dayatma olduğunu anlatan muhafazakar-İslamcı
muhalif anlatı. Aslında, aynı mantığa dayanan iki anlatı... Faruk
Alpkaya'nın kitabı, bu iki yaklaşımın dışına çıkarak, Cumhuriyet'in
gerçekten nasıl kurulduğunu bütün ayrıntısıyla ortaya koyuyor.
Cumhuriyet'in ilan, Hilafet'in ilga ve Teşkilat-ı Esasiye Kanunu'nun
kabul edildiği 9 aylık dönemin adım adım bütün gelişmelerini
inceliyor. Bu dönemde, “milli sır” ve “tepeden inme cumhuriyet”
anlatılarının hilafına, Cumhuriyet fikri ve biçimi üzerinde etraflı bir
kamusal tartışmanın yürütüldüğünü de gösteriyor. Dolayısıyla,
Cumhuriyet'e verilen tarihsel biçimin, muhtemel siyasal mücadele
seçeneklerinden bir olduğu ortaya çıkıyor. Kısacası, Türkiye
Cumhuriyeti'nin kuruluşu hakkında belki de ilk defa bütünlüklü
tarihsel bir incelemeyle karşı karşıyayız.