Osmanlı Vakıf Hukukuna Giriş: Ahkâm-ı Evkāf

Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır (1878-1942), Osmanlı’dan Cumhuriyete uzanan döneme
yakından tanıklık etmiş, İslam dünyasının modernleşme sürecindeki önemli siyasi, sosyal,
iktisadi ve kurumsal tecrübelere şahit olmuş ve söz konusu dönemin deneyimlerini entelektüel
düzeyde derin tahlil ve tenkitlere tâbi tutmuş bir Osmanlı âlimidir. Elmalılı’nın geniş ilgi alanı
içinde İslam toplumsal düzeninde çok önemli bir yer tutan vakıf müessesesi de bulunmaktadır.
Osmanlı Vakıf Hukukuna Giriş: Ahkâm-ı Evkāf adlı bu eser onun 1910-1914 yılları arasında,
İstanbul’daki Mekteb-i Mülkiye’de vakıf hukuku üzerine verdiği derslerin kaydını ihtiva
etmektedir. Hamdi Çilingir’in yayına hazırladığı ve vakıf hukuku hakkında son derece zengin

tahliller içeren bu eser, Elmalılı’nın klasik ve modern vakıf meselelerine yaklaşımını ortaya
koymaktadır. Vakıfların birey, toplum ve devlet için faydaları ile ilim ve fikir hayatına katkıları
gibi pek çok meseleyi ele alan Ahkâm-ı Evkāf, sadece vakıf hukukuna dair tespitleriyle değil,
siyasi, felsefi ve psikolojik tahlilleriyle de geniş bir entelektüel zenginliğe sahiptir.

Yazar Hakkında:
Muhammed Hamdi Efendi, 1878 yılında Antalya’nın Elmalı ilçesinde, ilmiye sınıfına mensup bir
ailede dünyaya gözlerini açtı. İlk ve ortaöğretimi ile hafızlığını burada tamamladıktan sonra
yüksek öğrenimi için 1895’te İstanbul’a geldi ve Küçük Ayasofya Medresesine yerleşti. Bir
yandan klasik medrese eğitimine devam ederken diğer yandan Mekteb-i Nüvvâb’ı birincilikle
bitirdi. Klasik İslami ilimlerin yanı sıra edebiyat, felsefe, mûsikî ve hat gibi alanlara ilgi duydu.
II. Meşrutiyet döneminde Beyazıt Medresesinde iki yıl dersiamlık yaptı. Mekteb-i Nüvvâb ve
Mekteb-i Kudāt’ta fıkıh, Medresetü’l-Mütehassısîn’de usûl-i fıkıh, Süleymaniye Medresesinde
mantık, Mekteb-i Mülkiye’de de vakıf hukuku dersleri verdi. İlmi hayatının yanında siyasette de
aktif görevler aldı. II. Meşrutiyetin ilk meclisine Antalya mebusu olarak girdi. Damad Ferit
Paşanın birinci ve ikinci hükümetlerinde evkāf nâzırı olarak görev aldı. Cumhuriyetin ilanıyla
beraber, görev aldığı kurumlar lağvedilince bu dönemdeki hayatı genelde evinde uzlette geçti.
Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin teklifiyle Hak Dini ve Kur’an Dili isimli tefsiri hazırlayan
Elmalılı, 27 Mayıs 1942’de İstanbul’da vefat etti.