Müslüman Komünistler Petrograd Kazan 1917 1918

“Milliyetler hapishanesi Çarlık Rusya'sında ezilen ulus konumundaki

Polonyalı, Ukraynalı, Gürcü, Ermeni ve benzerlerinin dışındakiler,

genelde tarihçilerin ilgilendiği azınlıklardan olmayanlar, yani

Tatarlar, Başkurtlar, Türkmenler, Azeriler ve benzerleri ne yaptı?

Devrim onları nasıl etkiledi, onlar Devrim'e nasıl katıldılar?

Söylendiği ve yazıldığı gibi onlar Türkçü ve İslâmcı mıydılar?

Genelde Ekim Devrimi öncesi ve sonrasında Müslüman coğrafyaya

ilişkin yapılan çalışmalarda milliyetçi Müslümanların muhtariyet

elde etmek için verdiği mücadeleler anlatılır. Sanki Müslümanlar

sadece milliyetçi bir faaliyet içindedir ve işçi sınıfının Moskova ve

Petrograd'da yürüttüğü iktidar kavgasıyla ilgilenmemişlerdir.”

Devrim sürecinde Müslümanların yalnızca “milliyetçi” faaliyetler

içerisinde olduğu söylenemez ancak daha önemlisi, Petrograd

ve Moskova odaklı bir tarih okuması, zaten Müslümanların

faaliyetlerinin anlaşılması açısından isabetli olmayabilir.

Emel Akal'ın Müslüman Komünistler: Petrograd-Kazan (1917-1918)

adlı bu kitabı, Ekim Devrimi'nin öncesi ve sonrasında, Rusya'daki

Müslüman toplulukların faaliyetlerine ağırlık vererek Yusuf Akçura,

Şerif Manatof, Ahmetzaki Validov, Sultan Galiyef, Mustafa Suphi ve

Mollanur Vahidof gibi etkili figürler üzerinden “hem Moskova'dan

Kazan, Orenburg ve Ufa'ya”, “hem de Kazan, Orenburg ve Ufa'dan

Moskova'ya” bakıyor.