Büyük Dönüşüm Çağımızın Siyasal ve Ekonomik Kökenleri

İlk kez 1944`te `vahşi kapitalizm`in kalesi Amerika`da

yayımlanan Büyük Dönüşüm şu cümleyle başlar:

`Ondokuzuncu yüzyıl uygarlığı çöktü.` Karl Polanyi`nin

çöktüğünü ilan ettiği ondokuzuncu yüzyıl uygarlığının can

damarı ve temel biçimlendiricisi, kendi kurallarına göre

işleyen piyasaydı; emek, toprak ve parayı metalar haline

getiren ve insan toplumlarını uluslararası düzeyde eşi

görülmemiş bir kurumsal tekdüzeleşme içinde kendine

kayıtsız şartsız bağımlı kılan piyasa sistemi… Polanyi`ye göre

çöküş kaçınılmazdı, çünkü kendi kurallarına göre işleyen

piyasa sistemi insan toplumuyla bağdaşması imkânsız bir

şeydi. Büyük Dönüşüm, bu bağdaşmazlığın ve kaçınılmaz

çöküşün hikâyesi. Yani hem ekonomik liberalizmin hem de

ona karşı kaçınılmaz alternatifler olarak ortaya çıkan faşizm ve

sosyalizmin hikayesi… Büyük Dönüşüm`ün 80`lerde, yani

Polanyi`nin `insan doğasına aykırı` dediği piyasa

toplumunun, insanlık tarihinin son aşaması olarak bütün

dünyaya dayatıldığı, ekonomik liberalizmi eleştirmeye

kalkanların geri kafalı cahiller ile korumacılık önlemlerinin

sağladığı rantları elden kaçırmamaya çalışan çıkar gruplarıyla

onlara hizmet eden popülist politikacılar olarak görüldüğü,

sosyalizmden ise neredeyse bütünüyle ümit kesildiği bir

dönemde gündeme gelmesi ayrıca kaydadeğer.